Pierwsza polska czerwona księga zwierząt została wydana w roku 1992 (Głowaciński Z. Red. Polska czerwona księga zwierząt. PWRiL, Warszawa). Zawiera ona rejestr i opis 113 gatunków kręgowców oraz 28 gatunków bezkręgowców zagrożonych wyginięciem w skali kraju. Wśród zamieszczonych w księdze gatunków, 95 występuje także na terenie województwa śląskiego.
Druga edycja polskiej czerwonej księgi zwierząt została podzielona na dwa tomy. Pierwszy z nich, poświęcony wyłącznie jednej grupie zwierząt - kręgowcom, ukazał się w roku 2001 (Głowaciński Z. Red. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa). Zawiera on dane o 130 gatunkach, w tym o dwóch wymarłych na świecie i 14 zanikłych w Polsce. W stosunku do poprzedniego wydania, nowe zostało uzupełnione o 24 gatunki kręgowców, z których 13 występuje również na terenie województwa śląskiego. Siedem gatunków - kormoran, gągoł, błotniak łąkowy, kropiatka, bóbr europejski, smużka i wydra, z uwagi na poprawę stanu ich populacji, nie zostało uwzględnionych w najnowszym wydaniu czerwonej księgi. W księdze zamieszczono natomiast 73 gatunki, które odnotowane zostały dotychczas także na terenie województwa śląskiego, w tym 12 nowych, włączonych do księgi po raz pierwszy.
Wykaz gatunków kręgowców stwierdzonych w województwie śląskim
zamieszczonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt 3
| Gromada: Krągłouste (Cyclostomata) |
| Nazwa polska |
Nazwa łacińska |
Kategoria zagrożenia
1992 1 |
Kategoria zagrożenia
2001 2 |
| Minóg rzeczny * |
Lampetra fluviatilis |
V |
NT |
| Minóg strumieniowy |
Lampetra planeri |
V |
NT |
| Gromada: Ryby (Pisces) |
| Nazwa polska |
Nazwa łacińska |
Kategoria zagrożenia
1992 1 |
Kategoria zagrożenia
2001 2 |
| Głowacica * |
Hucho hucho |
R |
CR |
| Głowacz pręgopłetwy |
Cottus poecilopus |
|
NT |
| Jesiotr zachodni |
Acipenser sturio |
ExP |
EXP |
| Łosoś * |
Salmo salar |
E |
CR |
| Piekielnica |
Alburnoides bipunctatus |
|
VU |
| Piskorz |
Misgurnus fossilis |
|
NT |
| Różanka |
Rhodeus sericeus |
|
NT |
| Gromada: Płazy (Amphibia) |
| Nazwa polska |
Nazwa łacińska |
Kategoria zagrożenia
1992 1 |
Kategoria zagrożenia
2001 2 |
| Traszka karpacka |
Triturus montandoni |
R |
LC |
| Traszka grzebieniasta |
Triturus cristatus |
|
NT |
| Gromada: Gady (Reptilia) |
| Nazwa polska |
Nazwa łacińska |
Kategoria zagrożenia
1992 1 |
Kategoria zagrożenia
2001 2 |
| Gniewosz plamisty |
Coronella austriaca |
|
VU |
| Jaszczurka zielona ** |
Lacerta viridis |
I |
EXP |
| Wąż Eskulapa * |
Elaphe longissima |
E |
CR |
| Żółw błotny |
Emys orbicularis |
E |
EN |
| Gromada: Ptaki (Aves) |
| Nazwa polska |
Nazwa łacińska |
Kategoria zagrożenia
1992 1 |
Kategoria zagrożenia
2001 2 |
| Batalion *** |
Philomachus pugnax |
V |
EN |
| Bączek |
Ixobrychus minutus |
|
VU |
| Bąk |
Botaurus stellaris |
V |
LC |
| Bielik |
Haliaeetus albicilla |
R |
LC |
| Błotniak łąkowy |
Circus pygargus |
V |
|
| Cietrzew |
Tetrao tetrix |
|
EN |
| Czapla purpurowa |
Ardea purpurea |
I |
LC |
| Dzierzba czarnoczelna *** |
Lanius minor |
E |
CR |
| Dzierzba rudogłowa *** |
Lanius senator |
V |
CR |
| Dzięcioł białogrzbiety |
Dendrocopos leucotos |
R |
NT |
| Dzięcioł trójpalczasty |
Picoides tridactylus |
R |
VU |
| Gadożer *** |
Circaetus gallicus |
V |
CR |
| Gągoł |
Bucephala clangula |
O |
|
| Głuszec |
Tetrao urogallus |
E |
CR |
| Hełmiatka |
Netta rufina |
R |
LC |
| Kania czarna |
Milvus migrans |
|
NT |
| Kania ruda |
Milvus milvus |
O |
NT |
| Kormoran |
Phalacrocorax carbo |
O |
|
| Kraska *** |
Coracias garrulus |
V |
CR |
| Kropiatka |
Porzana porzana |
V |
|
| Kulik wielki |
Numenius arquata |
V |
VU |
| Kulon *** |
Burhinus oedicnemus |
E |
CR |
| Orlik krzykliwy *** |
Aquila pomarina |
R |
LC |
| Orzeł przedni *** |
Aquila chrysaetos |
E |
EN |
| Podgorzałka *** |
Aythya nyroca |
|
EN |
| Podróżniczek |
Luscinia svecica |
|
NT |
| Puchacz |
Bubo bubo |
R |
NT |
| Puszczyk uralski |
Strix uralensis |
R |
LC |
| Rożeniec |
Anas acuta |
V |
EN |
| Rybitwa białoskrzydła |
Chlidonias leucopterus |
R |
NT |
| Rybitwa białowąsa |
Chlidonias hybridus |
R |
LC |
| Rybołów *** |
Pandion haliaetus |
E |
VU |
| Sokół wędrowny *** |
Falco peregrinus |
E |
CR |
| Sieweczka obrożna |
Charadrius hiaticula |
V |
VU |
| Sowa błotna *** |
Asio flammeus |
V |
VU |
| Sóweczka *** |
Glaucidium passerinum |
R |
LC |
| Ślepowron |
Nycticorax nycticorax |
R |
LC |
| Świstun *** |
Anas penelope |
R |
CR |
| Wąsatka |
Panurus biarmicus |
R |
LC |
| Włochatka |
Aegolius funereus |
R |
LC |
| Zielonka |
Porzana parva |
V |
NT |
| Gromada: Ssaki (Mammalia) |
| Nazwa polska |
Nazwa łacińska |
Kategoria zagrożenia
1992 1 |
Kategoria zagrożenia
2001 2 |
| Borowiaczek |
Nyctalus leisleri |
R |
VU |
| Bóbr europejski |
Castor fiber |
O |
|
| Darniówka tatrzańska |
Pitymys tatricus |
R |
LC |
| Koszatka |
Dryomys nitedula |
R |
NT |
| Mroczek posrebrzany |
Vespertilio murinus |
R |
LC |
| Mroczek pozłocisty |
Eptesicus nilssonii |
R |
NT |
| Niedźwiedź brunatny |
Ursus arctos |
R |
NT |
| Nocek Bechsteina |
Myotis bechsteinii |
V |
NT |
| Nocek łydkowłosy |
Myotis dasycneme |
|
EN |
| Nocek orzęsiony |
Myotis emarginatus |
E |
EN |
| Norka europejska |
Mustela lutreola |
ExP |
EXP |
| Podkowiec duży |
Rhinolophus ferrumequinum |
|
LC |
| Podkowiec mały |
Rhinolophus hipposideros |
E |
EN |
| Popielica |
Glis glis |
R |
NT |
| Ryś |
Felis lynx |
R |
NT |
| Rzęsorek mniejszy |
Neomys anomalus |
R |
LC |
| Smużka |
Sicista betulina |
R |
|
| Suseł moręgowany |
Spermophilus citellus |
I |
EXP |
| Tarpan |
Equus gmelini |
Ex |
EX |
| Tur |
Bos primigenius |
Ex |
EX |
| Wilk |
Canis lupus |
R |
NT |
| Wydra |
Lutra lutra |
R |
|
| Żbik * |
Felis silvestris |
E |
EN |
| Żubr |
Bison bonasus |
O |
EN |
|
| * |
Gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w województwie śląskim. |
| ** |
Pojedyncze osobniki jaszczurki zielonej były obserwowane na przełomie lat 60. i 70., jak również w ostatnich latach, w okolicach Ustronia (Beskid Śląski), ale najprawdopodobniej było to stanowisko sztuczne. |
| *** |
Gatunki obecnie nielęgowe lub prawdopodobnie lęgowe. |
| 1 |
Kategorie zagrożenia gatunków: Ex - gatunki wymarłe w świecie; ExP - gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w Polsce; E - gatunki skrajnie zagrożone i ginące; V - gatunki narażone na wyginięcie; R - gatunki rzadkie; O - gatunki wydobyte z niebezpieczeństwa; I - gatunki o nieokreślonym statusie (Głowaciński Z. Red. 1992. Polska czerwona księga zwierząt. PWRiL, Warszawa). |
| 2 |
Kategorie zagrożenia gatunków: EX - gatunki wymarłe w świecie; EXP - gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe w Polsce; CR - gatunki skrajnie zagrożone; EN - gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone; VU - gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie; NT - gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia; LC - gatunki najmniejszej troski (gatunki w kraju nie wykazujące na razie regresu populacyjnego i nie należące do zbyt rzadkich, a nawet lokalnie i/lub czasowo zwiększające swój stan posiadania, a także takie, które reprezentowane są przez populacje marginalne, ledwie zaznaczające się i nietrwałe) (Głowaciński Z. Red. 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa). |
| 3 |
W przypadku ptaków uwzględniono wyłącznie te gatunki, dla których kiedykolwiek odnotowano lęg. |
|
Materiał strony opracowano 30 września 2002 roku. Autor opracowania: A. Wower.
