Wątrobowce należą do organizmów stenotopowych, wymagających ściśle określonych warunków do życia, stąd zmiany warunków środowiskowych powodują w krótkim czasie ich ustępowanie z zajmowanych stanowisk. Obserwacje z ostatnich kilkudziesięciu lat wskazują na bardzo szybko postępujące zjawisko zanikania gatunków wątrobowców, zwłaszcza na terenach Polski niżowej. Do szczególnie narażonych należą epifity porastające korę drzew, związane z martwym drewnem wątrobowce epiksyliczne, gatunki siedlisk wilgotnych - źródlisk, mszarów i torfowisk oraz muraw kserotermicznych.
Na czerwonej liście wątrobowców zagrożonych w Polsce zamieszczono 50 gatunków, w tym 3 spośród 4 podawanych z terenu Polski gatunków glewików (Anthoceros agrestis, Phaeoceros carolinianus i Notothylas orbicularis) oraz 48 wątrobowców, stanowiących około 20% flory wątrobowców Polski. Znalazły się na niej tylko gatunki najbardziej zagrożone, występujące na nielicznych w Polsce stanowiskach, chociaż jak sam autor listy sugeruje, z uwagi na swoją specyfikę, powinny się na niej znaleźć prawie wszystkie, poza nielicznymi gatunkami, wątrobowce występujące na terenie naszego kraju.
Zarówno pierwsze wydanie listy z 1986 roku (Szweykowski J. 1986. Czerwona lista wątrobowców zagrożonych w Polsce, s.: 111-115. [W:] Zarzycki K., Wojewoda W. Red. 1986. Lista roślin wymierających i zagrożonych w Polsce. PWN, Warszawa), jak i drugie jej wydanie z 1992 roku (Szweykowski J. 1992. Czerwona lista wątrobowców zagrożonych w Polsce s.: 75-78 [W:] Zarzycki K., Wojewoda W., Heinrich Z. 1992. Lista roślin zagrożonych w Polsce. Instytut Botaniki PAN, Kraków) zawiera ten sam wykaz gatunków.
Wysoki stopień zagrożenia wątrobowców i glewików w Polsce potwierdza obecność na liście aż 26 gatunków, uznanych za wymierające (kategoria zagrożenia E). Kategorię V (narażone) otrzymało 5 gatunków, jako rzadko występujące określono 14 gatunków. W stosunku do pięciu gatunków nie uściślono kategorii zagrożenia. Z uwagi na niewielką liczbę danych historycznych, trudno dzisiaj oszacować straty we florze wątrobowców i glewików Polski, dlatego też na liście brak gatunków z kategorią Ex - wymarłe i zaginione.
Na terenie województwa śląskiego odnotowano występowanie 17 gatunków wątrobowców i 2 gatunków glewików zagrożonych w Polsce, w tym 18 gatunków wymierających i narażonych na wymarcie.
Postępujące badania nad hepatikoflorą Polski przyniosły nowe informacje o występowaniu i stopniu zagrożenia wątrobowców i glewików, które wskazują na konieczność uaktualnienia listy gatunków zagrożonych. W oparciu o najnowsze rewizje taksonomiczne, z wykazu wątrobowców Polski usunięto figurującą na czerwonej liście wątrobowców Scapania verrucosa, a z listy glewików - Notothylas orbicularis, jako gatunki niewystępujące na terenie kraju, natomiast Porella platyphylloidea uznano za tożsamą z Porella platyphylla.
Wykaz gatunków wątrobowców stwierdzonych w województwie śląskim zamieszczonych w Czerwonej liście wątrobowców zagrożonych w Polsce
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
